Algengar spurningar

Sorg er mjög sársaukafull tilfinning sem fylgir missi. Hún er ferli, ákveðin vegferð sem endar ekki á ákveðnum tíma eða degi heldur er hún afar persónuleg. Sorg er eins raunveruleg og missirinn sem hún sprettur af, eins raunveruleg og manneskjan sem við misstum. Söknuðurinn sem fylgir missinum er yfirþyrmandi vegna þess að sorgin er andstæða þeirrar ástar sem við nutum en er nú horfin.

Við höldum að við viljum forðast sorgina en í raun er það sársaukinn sem við viljum forðast. Sorgin er heilunarferli sem leiðir til huggunar.

Sorg er ekki bara röð atburða, stig eða tímalína. Samfélagið setur gríðarlega pressu á okkur að komast yfir sorgina, fara í gegnum hana. Hversu lengi syrgir ekkja eiginmann sinn til 50 ára? Eða foreldrar ungling sem deyr í slysi? Eða fjögurra ára gamalt barn sitt ? Eitt ár? Fimm ár? Að eilífu? Sorginni lýkur ekki heldur fylgir hún okkur alla ævi en við lærum að lifa með sorginni.

Stigin fimm (tilfinningar sorgar) eru hluti af því ferli að læra að lifa án ástvinar. Þau hjálpa okkur að átta okkur á og ramma inn tilfinningar okkar hverju sinni. En þau eru ekki í ákveðinni röð og það fara ekki heldur allir í gegnum öll fimm stigin (allar tilfinningarnar). Við höfum öðlast meiri skilning á ferlinu frá því að stigin voru fyrst skilgreind. Þeim var aldrei ætlað að pakka tætingslegum tilfinningum saman í nettan böggul heldur er þeim ætlað að lýsa viðbrögðum margra þeirra sem verða fyrir missi. Það er ekki til neitt sem heitir dæmigerð viðbrögð enda er ekki til neinn dæmigerður missir. Sorg okkar er persónubundin rétt eins og lífið sjálft.

Afneitun er yfirleitt fyrsta skrefið í sorgarferlinu. Hún hjálpar okkur að komast yfir missinn. Á þessu stigi er sem heimurinn sé svartur og kaldur og lífið hafi engan tilgang. Við verðum dofin og veltum því fyrir okkur hvernig við eigum að fara að því að halda áfram að lifa. Afneitunin hjálpar okkur á þessum erfiða tíma þegar eina markmiðið er að komast í gegnum daginn. Hún er í hnotskurn úrræði manns til að takast á við og meta þessar erfiðu aðstæður.

Þessar tilfinningar eru mikilvægar; þær eru varnarkefi sálarinnar. Okkur er um megn að takast á við tilfinningarótið sem fylgir missinum.

Ef börn geta elskað eru þau líka fær um að syrgja.  Börn syrgja á annan hátt en fullorðnir. Þeirra sorgarferli er oft lengra en þeirra fullorðnu þar sem sorg barna ýfist upp við nýtt þroskastig og við ákveðin tímamót eins og þegar þau eiga afmæli, fermast o.s.frv. Dauði í fjölskyldu barns verður oft til þess að því finnst það vera öðru vísi en önnur börn og barni sem missir náinn aðstandanda finnst það oft vera enn meira einangrað. Það þarf að huga vel að sorg barna og fylgjast með þeim, ekki bara í byrjun. Einnig er mjög gott að vera í góðri samvinnu við skólasamfélagið, íþróttafélagið, frístund o.fl.

Stuðningshópar og námskeið fyrir syrgjendur eru oft hjálplegir, líka börnum. Þar hitta þau önnur börn sem deila reynslu þeirra.

Sorg er heilunarferli sem hjálpar okkur að takast á við missinn. Sorgarferlið hefur ekki skýrt upphaf eða endi. Við komumst ekki yfir ástvinamissinn en við lærum að lifa með honum. Hver og einn syrgir eins lengi og hann þarf. Einhvern tímann kemur að því að við getum minnst ástvinar án þess að finna til.

Velviljað fólk spyr oft manneskju sem er í mikilli sorg hvað það getur gert til að hjálpa. Í djúpri sorg er fólk oft týnt og ber ekki skynbragð á hvað gæti orðið til hjálpar. Það er allt í lagi að spyrja en það er jafnvel betra að bjóðast til að taka að sér tiltekið verk eða að stíga bara inn í og hjálpa á einhvern hátt. Ef það þarf að vaska upp, fara út með ruslið, þrífa bílinn– gerðu það þá. Færðu þeim sem syrgir mat, eldaðu eitthvað gott og farðu með til viðkomandi. Það er hægt að bjóðast til að ná í krakkana, skutla þeim, fara í búð og og gera margvíslega hversdagslega hluti sem létta undir með þeim sem syrgir. Fleiri hugmyndir er hægt að finna hér.

Margir eru á þeirri skoðun að börn eigi ekki að vera við jarðarfarir, ýmist vegna þess að þeir telja að það geti valdið barninu hugarangri eða að barnið geti truflað athöfnina. Sannleikurinn er sá að það er oftast gott að leyfa barni að vera við jarðarför en nokkur atriði ætti að hafa í huga. Það þarf að búa barn undir athöfnina, segja því hvernig athöfnin fer fram, hvað hún verður löng, hvar barnið á að sitja og að það verði að öllum líkindum grátið. Mjög gott er að fá að heimsækja kirkjuna þar sem ástvinur verður jarðsunginn í áður. Vilji barn fara eftir að athöfnin hefst ætti það að virða það. Einnig ætti að virða ósk barns sem segist ekki vilja vera við jarðarför. Sé barnið nógu gamalt má segja við það að þetta sé góð leið tl að kveðja þann sem er látinn. Það er mikilvægt að barnið fái stuðning og hafi einhvern til að hugga sig. Þú skalt vera búin/-n að biðja einhvern annan að vera til staðar fyrir barnið þitt ef þú skyldir ekki treysta þér til að gera það sjálf/-ur. Að jarðarförinni lokinni skaltu ræða um hana við barnið og fá það til að segja þér sína upplifun og hvaða þýðingu hún hafði fyrir það.

Það kostar ekkert að koma í hópastarf hjá Sorgarmiðstöð.